Autisme versus andere aandoeningen

Wanneer je autisme vergelijkt met andere aandoeningen lijkt er op het eerste gezicht veel overlap te zijn. Zeker bij weinig kennis van zaken, kan autisme nogal eens verward worden met ADHD, borderline of OCS. Daarnaast kan er ook echt sprake zijn van comorbiditeit: iemand kan naast autistisch, ook depressief zijn. Dat maakt het stellen van een juiste diagnose er niet makkelijker op. Hoe kun je autisme herkennen en wat zijn de valkuilen bij het stellen van een juiste diagnose?

Comorbiditeit bij autisme

Wanneer iemand naast autisme, ook een andere diagnose heeft, is er sprake van comorbiditeit. Iemand met autisme kan bijvoorbeeld ook depressief zijn of ADHD hebben. De depressie is bij iemands geboorte natuurlijk niet aanwezig; deze komt later, als het de persoon met autisme bijvoorbeeld niet lukt, passend werk te vinden of een relatie aan te gaan.
Bij het herkennen van autisme zelf kijkt men dus in hoeverre de symptomen altijd al aanwezig waren. Dan kun je denken aan communicatieproblemen en vreemd gedrag, zoals het steeds om zijn eigen as draaien of niet spelen, maar zijn autootjes in een lange rij zetten en dit steeds herhalen. Dit gedrag is al bij de geboorte in aanleg aanwezig.
Om de vraag te beantwoorden in hoeverre er sprake is van comorbiditeit wordt er gekeken naar veranderingen t.o.v. van het gedrag dat altijd aanwezig was. Wanneer iemand met autisme ineens zijn belangstelling verliest voor de dingen waar hij altijd plezier aan beleefde (bijvoorbeeld zijn overmatige interesse voor dinosaurussen), zouden leken kunnen concluderen dat het 'beter met hem gaat'. Bij een deskundig arts gaan dan juist de alarmbellen rinkelen, omdat er sprake kan zijn van een depressie.

Autisme sneller herkend

De kennis omtrent autisme heeft de laatste jaren een grote vlucht genomen. Een voordeel hiervan is, dat de stoornis sneller herkend wordt. Een nadeel is dat de diagnose ook sneller ten onrechte kan worden gesteld. Denk bijvoorbeeld aan iemand met OCS (Obsessief Compulsief Syndroom). Ook hij herhaalt bepaalde handelingen vaak eindeloos. Dat repeterende gedrag kan ten onrechte worden aangezien voor autisme - toch zijn er grote verschillen. OCS was bovendien niet vanaf de geboorte al aanwezig.
Als het gaat om ADHD: sommige uitingen van ADHD lijken op autisme. Bij beide stoornissen is er immers sprake van het moeilijk kunnen opvolgen van instructies, slecht luisteren, moeilijk stilzitten, door de ander heen praten en druk gedrag. Een kardinaal verschil is echter dat het kind met autisme ook communicatieve problemen heeft, die bij kleine kinderen met ADHD vaak niet worden gezien.
Zo'n dertig jaar geleden had men bovendien te weinig kennis van zaken om het onderscheid te maken tussen autisme en ADHD. Kinderen die 'anders waren' kregen vaak het stempel MBD opgeplakt, wat staat voor Minimal Brain Dysfunction. Tegenwoordig is men goed in staat het verschil tussen autisme en ADHD in kaart te brengen. Vaak is er sprake van comorbiditeit. De diagnose die het meest op de voorgrond staat, wordt daarbij vooraan gezet: dus iemand heeft autisme met ADHD of ADHD met autisme.

En wat als de diagnose autisme gemist wordt.

Helaas gebeurt het nog te vaak dat autisme niet herkend wordt. Iemand krijgt dan ten onrechte de diagnose borderline of OCS met alle gevolgen van dien. Het betekent namelijk dat iemand de verkeerde behandeling krijgt, waardoor het onderliggende probleem blijft bestaan.

• Stel iemand met autisme krijgt de diagnose OCS. De behandeling die volgt is erop gericht hem van zijn 'dwanghandelingen' af te helpen, terwijl hij daar juist plezier aan beleeft.

• Of een jonge moeder met autisme wordt opgenomen met een post partum depressie en daarvoor behandeld, terwijl ze feitelijk moeite heeft met de praktische kanten, die het verzorgen van een baby met zich meebrengt.

• Of iemand wordt behandeld voor psychoses, veroorzaakt door borderline, terwijl hij door zijn autisme dusdanig overprikkeld is geraakt, dat dit ontaarde in een psychose.

Het spreekt voor zich dat dit soort behandelingen geen zoden aan de dijk zetten. Belangrijk is het dus om de juiste diagnose te stellen en daar de gegeven hulp op af te stemmen. Goede kennis van zaken is daarvoor een must. Het in kaart brengen van verschillen tussen autisme en andere aandoeningen een noodzaak. Alleen dan kun je zien wat de verschillen zijn en of er mogelijk sprake is van comorbiditeit.

Conclusie:

Voor het goed slagen van een behandeling is het noodzakelijk dat de juiste diagnose wordt gesteld. Het herkennen van de stoornis (in dit geval autisme) is een must. Belangrijk hierbij is ook de vraag of er sprake is van comorbiditeit. (als er naast autisme sprake is van een depressie, moet ook deze behandeld worden). Van een arts of psychiater vraagt dit veel kennis en oplettendheid. Het stellen van de juiste diagnose van een patiënt is en blijft daardoor een hele uitdaging.