Het weer tijdens feestdagen

Wanneer de kerstdagen in aantocht zijn, wordt er in Nederland volop gespeculeerd over de vraag of het 'dit jaar' een witte kerst zal zijn. Wanneer je (bijvoorbeeld) via google zoekt, kun je veel artikelen vinden, waarin het gaat over de acht witte kersten die Nederland tussen 1901 en 2015 beleefde. Daarin staat vooral wat de voorwaarden zijn om over een witte kerst te kunnen spreken en hoe moeilijk het is om hieraan te voldoen. Zoek je op dezelfde manier naar artikelen over het weer met Pasen, Hemelvaart of Sinterklaas, dan is daar veel minder over te vinden. Wat niemand weet is dat er met Nieuwjaarsdag statistisch gezien eerder sneeuw ligt dan met kerst en dat dit alles te maken heeft met de zuidwestelijke stroming, die vaak juist tijdens de kerstdagen de neiging heeft onze kant op te komen.

Het weer tijdens onze feestdagen

Door het jaar heen kent Nederland heel wat feestdagen waarop het weer belangrijk is. Met Pasen zitten mensen immers graag in een nieuwe outfit buiten in de tuin, te genieten van het beginnende voorjaar. Met Hemelvaart trekken ze er graag op uit terwijl ze tijdens de Pinksterdagen graag warm en droog weer hebben tijdens de jaarlijkse familiebarbecue.
Met Sinterklaas is het leuk als de wind om het huis huilt en iedereen 'veilig' binnen zit achter een kop warme chocolademelk en geniet van chocola en pepernoten. Voor de kerst geldt dat het gezellig is als er buiten een pak sneeuw ligt, terwijl men zich binnen warmt bij de open haard en elkaar cadeautjes geeft onder de mooi versierde kerstboom. Met Oudejaarsavond moet het dan weer droog zijn, zodat een ieder zijn/haar vuurwerk kan afsteken.
Over het weer met kerst is al veel geschreven. Over het weer tijdens andere feestdagen nog nauwelijks. Toch kan het weer een feestdag een extra feestelijk tintje geven of een dag volledig in het water laten vallen. Dit laatste gebeurde bijvoorbeeld op Koninginnedag 1981 toen het een groot deel van de dag onafgebroken regende.

Het weer op Nieuwjaarsdag

Hoewel er sinds 1901 slechts drie keer verse sneeuw is gevallen op 1 januari, lag er veel vaker sneeuw, die al eerder was gevallen. De jaarwisseling van 1978/1979 verliep koud en grimmig, terwijl het op 1 januari 2012 met 12,9 graden overdag record warm werd. Die dag viel er ook behoorlijk wat regen.
Over het algemeen kan het weer op 1 januari sterk wisselend zijn. Wat opvalt, is dat het de laatste jaren weinig zonnig was. Waarschijnlijk komt dit doordat het afsteken van vuurwerk de laatste dertig jaar sterk is toegenomen. Natuurlijk is dit niet met zekerheid te zeggen, maar de extra hoeveelheid kruitdampen in de lucht kan zeker invloed hebben op het aantal zonuren op Nieuwjaarsdag.

Het weer met Valentijnsdag

Op Valentijnsdag is het vaak net te koud om met je geliefde een terrasje te pakken. Sterker nog: in de jaren sinds 1901 was het een aantal keer volop winters. In 1956 werd op Valentijnsdag de Elfstedentocht gereden, in 1979 was het noorden van Nederland onbereikbaar door metershoge sneeuwduinen en in 2013 raakte het treinverkeer ontregeld door sneeuwval. Warm en zonnig was het alleen in toen de temperatuur in De Bilt voor het eerst sinds de metingen vanaf 1901 boven de 15 graden uitkwam.

Het weer met Pasen

Omdat Pasen afwisselend in maart en april valt, is er veel variatie in het weer tijdens deze feestdagen. In maart komt vaker koud weer voor. In 2008 werd Nederland op tweede Paasmorgen verrast door een laagje sneeuw. In 2013 toen Pasen in maart viel, was het ronduit koud, terwijl het in 2011, toen Pasen eind april viel, met ruim 26 graden zelfs al zomers warm werd.
Totaal verregende Paasdagen kwamen statistisch gezien niet veel voor. In 2005 was het voor het laatst regenachtig weer met Pasen.

Koninklijk weer

Als het om het weer met Koningsdag (voorheen Koninginnedag) gaat, is het vooral belangrijk dat het droog is. Immers, juist op die dag zijn er veel buitenactiviteiten, waaronder markten en spelletjes voor de kinderen. Tot nog toe hebben we geluk gehad. Van de vijfenzestig Koninginnedagen sinds 1949 (tot 2013), zijn er 43 geheel droog verlopen!

Het weer met Hemelvaartsdag

Net als Pasen valt deze christelijke feestdagen elk jaar op een andere dag. Bij een vroege Pasen valt Hemelvaartsdag doorgaans in mei, bij een heel late Pasen kan dit zelfs begin juni zijn. Dat dit van invloed is op het weer, laat zich raden. Hoe later in het voorjaar, hoe groter de kans op warmer en mooier weer. Al is niets zo grillig als het weer in Nederland. De koudste Hemelvaartsdag sinds de metingen in 1901 viel in het warmste weerjaar ooit, 2014. Op 29 mei van dat jaar werd het in De Bilt slechts 9,2 graden. Dat het ook anders kan, zagen we in 1954. Toen werd het daar op Hemelvaartsdag (27 mei) maar liefst twintig graden warmer en bleef de thermometer op 29,2 graden steken.

Pinksterweer

Hoewel Pinksteren slechts tien dagen na Hemelvaart valt, is het met Pinksteren doorgaans al een stuk warmer. De top-tien van warmste Pinkstertemperaturen kent (veel) hogere temperatuur dan die van Hemelvaartsdag. Daarbij is niets zo veranderlijk als het weer. Waar het KNMI in 2014 de koudste Hemelvaartsdag ooit noteerde, was het tien dagen later met eerste Pinksterdag aangenaam warm. Ook tijdens de Pinksterdagen viel er relatief weinig regen, waardoor mensen de meeste jaren konden genieten van de vele buitenactiviteiten (zoals concerten en conferenties), die juist met Pinksteren worden gehouden.

Het weer met Sint Maarten

Sint Maarten valt op 11 november, in de late herfst. Kenmerkend voor het weer was en is door de jaren heen, het herfstige karakter ervan. Regelmatig stonden regen en wind op het programma terwijl felle kou grotendeels achterwege bleef.

Hoor de wind waait door de bomen

Sinterklaas staat erom bekend dat het weer tijdens zijn verjaardag op 5 december, doorgaans guur en winderig is. De liedjes die ter ere van hem gezongen worden, zinspelen daar ook op. Het is zeker waar dat het tijdens Sinterklaasavond nog weleens regent, statistisch is dit ook bewezen. Winterse ongemakken, zoals sneeuw en ijs, zijn rond deze datum nog vrij zeldzaam, al is het in het verleden een paar keer flink koud geweest met Sinterklaas. Op 4 december 2010 viel er in grote delen van Nederland een dik pak sneeuw, maar een dag later was dit alweer helemaal weg gedooid en kwam de temperatuur met 4,7 graden in De Bilt, weer ruim boven nul.

Witte kerst of niet?

Over de vraag of er al dan geen sneeuw zal liggen met kerst, wordt elk jaar veel geschreven. De jaren waarin dit gebeurde, worden in de media breed uitgemeten, waarbij men doorgaans ook vertelt hoe klein de kans is dat het 'dit jaar' weer gebeurt. Om van een witte kerst te kunnen spreken, moet er aan een aantal voorwaarden worden voldaan. In De Bilt moet er op beide kerstdagen op de grasvelden rond het weerinstituut, sprake zijn van een gesloten sneeuwdek. Wanneer dit zo is, spreekt men van een landelijk witte kerst. In 2009 dooide het sterk en voldeden veel plekken in Nederland niet aan deze voorwaarden. Omdat er in De Bilt wel sprake was van een gesloten sneeuwdek, ging deze kerst toch als wit de boeken in. Andersom komt het ook voor. Soms heeft men op bepaalde plekken in Nederland wel een witte kerst, maar in De Bilt niet. Dan telt die kerst niet mee in het rijtje van witte kersten. Dit gebeurde in het jaar 2000. Wanneer slechts één kerstdag wit verloopt, telt het ook niet mee.
In het jaar 2010, tijdens de tweede witte kerst in de eenentwintigste eeuw, was het buiten veel mooier dan in 2009. In 2010 was het kouder, wat maakte dat de sneeuw met kerst echt wit was, terwijl we het in 2009 op veel plaatsen met vieze drap moesten doen.

Van 1901 tot 2015 is het slechts acht keer voorgekomen dat de temperatuur tijdens beide kerstdagen niet boven nul uitkwam. Dat verklaart wellicht ook waarom het in dit tijdvak slechts acht keer tot een geheel witte kerst kwam.

Het weer met Oudejaarsdag

Een veelvoorkomend probleem op Oudejaarsdag, is dat er juist rond de jaarwisseling vaak dichte mist ontstaat. De laatste jaren heeft het afschieten van vuurwerk een grote vlucht genomen en juist om 0:00 uur en de uren daarna wordt het zicht op de prachtige vuurpijlen vaak belemmerd doordat er ineens mist ontstaat. Dit komt waarschijnlijk door de hoeveelheid kruitdampen die na het afschieten van het vuurwerk, in de lucht achterblijven. Soms gebeurde het zelfs dat mensen niet naar huis konden, omdat het onverantwoord was, in zulk een dichte mist te gaan rijden.
Over het algemeen verloopt Oudejaarsdag qua weer vrij somber, al is het rond de jaarwisseling meestal wel droog, zodat het vuurwerk zonder al teveel problemen afgestoken kan worden.